پنجشنبه, ۰۹ فروردین ۱۴۰۳

مقاله ها

دانشنامه ـ مطالب مفید

جوامع در طول حیات خود برای پاسخگویی به نیاز ها و یا مشکلات مردم می بایست تمهیداتی اتخاذ نمایند تا بتوانند مدیریت هوشمندانه تری را اعمال نمایند. از جمله این موارد «امور اجتماعی» هستند که از تنوع قابل توجهی برخوردار بوده، هستند و خواهند بود چرا که موضوعات اجتماعی ایستایی ندارند و همیشه با مسایل نوپدید یا بازپدید مواجه هستیم که مدیریت موثر آن نیازمند حضور متخصصین مرتبط از جمله «مددکاران اجتماعی» است.

از آنجایی که دولت ها از جمله دولت کشور ما برای ایفای وظایف خود در این حوزه ها بگونه ای سیاستگذاری می کنند که بتوانند از ظرفیت سازمان های غیر دولتی استفاده کنند. تأملی بر مفاد ماده 26 قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت مصوب سال 1380 مجلس شورای اسلامی و قانون الحاق موادی به این قانون مصوب سال 1384 که در برنامه های پنجم وششم توسعه اجرای آن تنفیذ شده است نشان می دهد که دولت علاقمند است از ظرفیت این سازمان های غیر دولتی در حوزه های اجتماعی از قبیل: کودکان بی سرپرست و بی سرپرست، زنان سرپرست خانوار، کودکان خیابانی، سالمندان، معتادین به مواد مخدر و روانگردان ها، معلولین و ... استفاده نماید و حتی پیش بینی تأسیس کلینیک های مددکاری اجتماعی ، مؤسسات، انجمن ها و ... را نیز کرده است. این موضوع نشان می دهد که مدیریت اجتماعی هوشمند در کشور بدون بهره گرفتن از ظرفیت سازمان های غیردولتی کاری بس دشوار است.در این سازمان ها نیز بهره گیری از توانایی و تخصص وتجربه مددکاران اجتماعی ضرورتی اجتناب ناپذیر است.باتوجه به نگاه نوینی که جامعه جهانی به مددکاری اجتماعی دارد مددکاران اجتماعی می بایست برای ارائه خدمات اجتماعی الزاما از توانایی ها و ظرفیت سازمان های غیردولتی درحوزه های مختلف از جمله کودکان بدسرپرست و بی سرپرست استفاده شود. با توجه به تنوع وگستردگی سازمان های غیر دولتی فعال در حوزه کودکان به منظور ایجاد هماهنگی و ارتقاء کیفیت خدمات این سازمان ها فراگیر کردن، جامعیت داشتن، کفایت داشتن و استمرار داشتن و در نهایت اثربخش بودن خدمات «شبکه سازی» می تواند کارآمدی بیشتری داشته باشد. در نگاه نوین جهانی به مددکاری اجتماعی انتظار می رود مددکاران اجتماعی با بهره گیری از علوم اجتماعی، علوم انسانی و دانش بومی و استفاده از تمامی ظرفیت ها اعم از دولتی و غیردولتی نقش خود را در توسعه اجتماعی، تغییر اجتماعی، نظم اجتماعی، انسجام اجتماعی، سلامت اجتماعی، سرمایه اجتماعی، نشاط اجتماعی، سیاستگذاری اجتماعی، پیشگیری اجتماعی، عدالت اجتماعی، حقوق شهروندی، مشارکت اجتماعی، توانمندسازی اجتماعی، تسهیل گری اجتماعی، مسئولیت اجتماعی، مطالبه گری اجتماعی، مدارای اجتماعی، رفاه اجتماعی و در نهایت بهزیستی اجتماعی مردم در جامعه «تعریف» و به عبارت بهتر «باز تعریف» کنند. بدون شک یکی از الزامات آن بسترسازی در حوزه های مختلف برای بهره گیری از ظرفیت سازمان های غیردولتی و افزایش مشارکت اجتماعی است که در این راستا مددکاران اجتماعی می توانند نقش بسیار مؤثری داشته باشند.

برخی از انتظاراتی که از مددکاران اجتماعی در کار با «کودکان بد سرپرست و بی سرپرست» درحوزه های غیر دولتی می رود به اختصار به شرح زیر ارائه می شود:

  1. شناخت قوانین مرتبط «داخلی و بین المللی»
  2. شناخت ساختار کشور (چه سازمانی چه مسئولیت هایی دراین حوزه دارد؟)
  3. شناخت علمی از موضوعات مرتبط با گروه هدف (کودکان)
  4. شناخت منابع اجتماعی (برنامه های موجود) «داخلی و بین المللی»
  5. آشنایی با علم مدیریت
  6. تسهیل گری اجتماعی
  7. آشنایی با بودجه ریزی
  8. آشنایی با پژوهش
  9. نیاز سنجی/مشکل یابی مستمر
  10. تهیه بانک اطلاعات مؤسسات خدمات اجتماعی، فرهنگی، بهداشتی و ...
  11. ارتباط با سازمان های مرتبط دولتی و غیردولتی و تشکل های موجود
  12. حساس سازی مسئولین و مردم از طریق برگزاری جلسات/بازدید/ارسال گزارش های تحلیلی کمی و کیفی و ...
  13. ارتباط با سایر متخصصین مرتبط
  14. آشنایی با برنامه ریزی اجتماعی
  15. نظارت و ارزیابی مستمر اقدامات و عملکرد ها و شناسایی نقاط قوت وضعف، فرصت ها و تهدید ها و ارایه راهکارهای مؤثر برای بهبود عملکرد و ارتقای کیفیت خدمات و افزایش رضایت مندی خدمت گیرندگان
  16. مستند سازی
  17. انعکاس یافته به مسئوولین مرتبط و مردم
  18. جلب مشارکت مردم
  19. شناخت و توجه به فرهنگ مردم (ذینفعان)
  20. برنامه ریزی برای نهاد سازی و شبکه سازی
  21. بستر سازی برای آموزش حقوق شهروندی و صیانت از حقوق جامعه هدف
  22. توجه به آموزش های رسمی (سوادآموزی، مهارت های زندگی، مهارت های فنی و حرفه ایی)
  23. تحلیل وضعیت اجتماعی کودکان و در صورت امکان ارتباط با خانواده و بسترسازی برای بازتوانی اجتماعی (بازگشت کودکان به محیط های اجتماعی)
  24. خلاقیت و نوآوری (ایده های جدید اجتماعی)
  25. ارائه سیاست های پیشنهادی مرتبط با گروه هدف
  26. پرهیز از بهره برداری سیاسی از کودکان

البته با توجه به نوع سازمان های غیر دولتی و حیطه فعالیت آنها انتظارات از مددکاران اجتماعی می تواند متفاوت باشد. به عنوان مثال: همه انتظارات از یک مددکار اجتماعی که در یک سازمان غیر دولتی فعال درحوزه توانمند سازی کودکان فعالیت دارد با مددکار اجتماعی که در یک مرکز شیرخوارگاه، معلولین، زنان سرپرست خانوار الزاماً شبیه هم نخواهد بود.