موسســه های مردم نهاد نیکوکاری و خیریه ها تشکل هایی هســتند کــه توســط افــراد همفکر انســان دوســت که عشــقی وافــر به دیگــر انســان ها دارنــد و تحــت تاثیــر دســتورات دینی خود هســتند تشــکیل میشــود.
برای این منظور ابتدا از بین خودشــان هیــات امنــا تشــکیل میشــود، اساســنامه قانونی تدویــن میگــردد و بعــد از ارائــه اســناد و مــدارک و مســتندات لازم به یکی از دســتگاه های متولی مثل وزارت کشور، سازمان بهزیســتی، نیروی انتظامــی یــا وزارت ورزش و جوانــان و تایید صلاحیت آنان توسط دســتگاه های اطلاعاتی پروانه فعالیت موسســه خیریه صادر میشود و به ثبت میرســد و در روزنامه رسمی چاپ میگردد. سپس از بین هیات امنا ، هیات مدیره و بازرس قانونی انتخاب میشــود و مدیرعامل تعیین میگردد. ساختمان مناسب تامین میشود، کادر اداری از جمله مددکار اجتماعی، حسابدار و دیگر کادر مورد نیاز به کار گرفته میشود، حســاب بانکی در یکــی از بانک هــا افتتــاح میگردد تــا هر نوع دریافت کمک مالی از ســوی اهل خیر و نیکــوکاری و پرداخت کمک ها به جامعه هدف و اقشار آسیب پذیر و نیازمند جامعه مشخص شــده در اساســنامه از طریق این بانک انجام پذیرد و در دفاتــر قانونی ثبــت و ضبط شــود تــا به هنگام ضــرورت در اختیار دســتگاه نظارتــی متولی و بــازرس قانونی موسســه قرار گیــرد. اکنون چند هــزار موسســه مردم نهاد با رعایــت مواردی که ذکر شــده، تشــکیل گردیده که در حــال خدمت رســانی به اقشــار فرودســت جامعــه هســتند. موسســه های خیریــه در حقیقت یار و یــاور دولت هســتند و از طریق خدماتــی که ارائه میدهند، بخشی از مسئولیت های قانونی دولت ها را به انجام میرســانند و ســالیانه میلیاردهــا تومــان از هزینه هــای دولت را کاهش میدهنــد. به منظور حمایــت از خیریه هــا قانونگذار تســهیلاتی برای این تشــکل های مردمی قائل گردیده است. از جمله آنکه در بند ط ماده ۱۳۹ قانون مالیات های مستقیم مشــروط به رعایــت مقــررات و ضوابط تعییــن شــده خیریهها از پرداخــت مالیات معاف هســتند. یعنــی مالیاتشــان به نرخ صفر محاســبه میشــود. همچنیــن در مــاده ۱۷۲ ایــن قانون برای تشویق مردم به همکاری و کمک به خیریه ها مقرر شده اســت، معادل کمکی که افراد به موسسه های خیریه بپردازند از درآمد مشمول مالیاتشان کســر میگردد. با همه تمهیدات و پیشبینی های انجام شــده مشــاهده میشــود که ممیزین مالیاتی با بررســی جمع مبالغ پرداختی اهل خیــر و نیکوکاری برای این موسســه های مردم نهــاد مالیات در نظــر میگیرند. این چالش بسیار بزرگی اســت که اکنون خیریه ها با آن مواجه هستند. حتی مشاهده میشود بر مبنای میزان کمک هایی که ایرانیان ساکن دیگر کشورها از طریق صرافی ها به حساب خیریه ها واریز میکنند، ممیزین سازمان امور مالیاتی موسسه خیریه ذیربط را مشــمول پرداخت مالیات دانســته و برایشان مالیات تعیین کردهاند. این دیگر چالش بزرگتری اســت زیرا منشــأ تعیین مالیات درآمدی اســت که فرد اهدا کننده کمک در خارج از کشــور کســب کرده و این موارد چالش های بســیار بزرگی اســت که بر درآمدهــای خیریه ها اثــر زیادی میگــذارد و مــردم نیازمنــد را از کمک هــای خیریه ها بــاز مــیدارد. اگر چه به نظر میرسد به دلیل آنکه اکنون دولت در تنگنای مالی قرار گرفته، ممیزین مالیاتی را وادار کرده اســت برای کسب مالیات بیشتر حداکثر دقت خود را به کار گیرند، لیکن توجه ندارند که این نوع عملکرد نهایتا تاثیر منفی خود را بر محرومان جامعه میگذارد. لذا از متولیان و مسئولان تصمیم گیرنده در هر سه قوه انتظار میرود برای اصلاح این خطاها دست به اقداماتی اساسی و همه جانبه بزنند.